Chánh Niệm là gì? Sống Chánh Niệm Để Đạt Bình Yên và Hạnh Phúc

• “Có mặt”
• “Tỉnh thức”
• “Tỉnh giấc”
• “Chú tâm và để ý”
• “Thấy rõ”
• “Ý thức với tâm yêu thương”
• “Mở rộng lòng”
• “Có mặt trong yêu thương”

Từ ngàn năm nay, các truyền thống văn hóa khắp thế giới đã ghi nhận tuệ giác của tấm lòng rộng mở và ý thức hiện tại mặc dù họ không gọi đó là chánh niệm. Có thể có nhiều lúc bạn đã trải nghiệm chánh niệm một cách tự nhiên, như thế khi chơi thể thao hay một bản nhạc, vỗ về con cái hay thú cưng của bạn, hay nghe một bản nhạc mà bạn yêu thích. Trong những giây phút đó, dù muốn hay không, bạn đã thực sự có chánh niệm.

Lợi ích của chánh niệm

Một khi chúng ta đã tập nhận biết mà không phán xét những gì đang thực sự xảy ra, là ta có thể quán sát cảm xúc, tư tưởng của mình. Do đó chánh niệm cho chúng ta thời gian cần thiết để ngăn chặn và chế ngự những suy nghĩ tiêu cực hay sự bộc phát ngẫu hứng, để vun trồng và duy trì các thói quen tốt, kiểm soát được tư tưởng, hành động, và lời nói của mình.

Hơn thế nữa, chánh niệm đưa ta đến tri giác, rõ ràng đối với bản chất của sự vật, không lệch lạc. Tri giác là vương miện của tuệ. Mở được con mắt tuệ là mục đích cốt yếu của chánh niệm, là bí mật tối thượng của thanh tịnh và hạnh phúc vững bền. Chúng ta không cần phải tìm kiếm nó ở bên ngoài; mỗi chúng ta đều có khả năng nội tại để vun trồng giác tri.

Theo Đức Phật, tâm ta sáng láng tự nhiên. Trong mỗi sát na, khi thức đầu tiên phát khởi, nó chói lòa ánh sáng. Tuy nhiên, đối với tâm chưa giác ngộ, ánh sáng đó bị che mờ bởi sự nhiễm ô của tham, sân, và si, cản trở sự trong sáng của tâm, khiến tâm u tối, khổ đau.

Chánh niệm ngăn trở không để cho các lậu hoặc phát khởi. Bí mật của hạnh phúc được hiển lộ khi các lớp vỏ của nhiễm ô được lột bỏ bởi trí tuệ. Hạnh phúc đến từ bên trong ta qua việc sử dụng chánh niệm để dẹp bỏ tham, sân, si. 

Làm thế nào để thực hành chánh niệm hàng ngày?

Không thể nói rằng tâm đã sẵn thanh tịnh thì không cần phải làm gì cả. Chúng ta phải tu tập để khiến nó luôn được như thế. 

Chúng ta phải chùi rửa tâm trong sáng này để ánh sáng tự nhiên đó không bị bất cứ nhiễm ô nào làm mờ đục. Trí tuệ được vun trồng với chánh niệm sẽ thiêu đốt chướng ngại của tham, sân, si và càng tháo gỡ được nhiều chướng ngại, thì tâm càng trở nên tự tại, hạnh phúc, và chiếu sáng.

• Bắt đầu với những việc nhỏ: Tập trung vào hiện tại: khi ăn thì chỉ ăn, khi làm việc thì chỉ làm việc.
• Dành thời gian cho thiền định: Dành 10-15 phút mỗi ngày để tĩnh tâm, không nghĩ ngợi, tập trung vào hơi thở.
• Chấp nhận mọi thứ theo cách tự nhiên: Đừng cố gắng kiểm soát mọi thứ, hãy để mọi việc diễn ra một cách tự nhiên, và bạn chỉ cần sống hết mình cho hiện tại.

“Ăn trong chánh niệm” là gì? – theo thiền sư Thích Nhất Hạnh

Trong cuốn sách “Ăn trong chánh niệm, Sống trong tỉnh thức”, thiền sư Thích Nhất Hạnh nhắc đến khái niệm ăn trong chánh niệm (mindful eating), nghĩa là ăn uống có tư duy, có sự lưu tâm.

Cuộc sống là một dòng chảy bất tận, thực hành chánh niệm giúp ta giải phóng khỏi những lo toan không cần thiết, để sống trọn vẹn và hạnh phúc hơn trong từng khoảnh khắc. Ở đây. Ngay bây giờ.